Во организација на Националното координативно тело за имплементација на Конвенцијата на ООН за правата на лицата со попреченост при Владата на Република Северна Македонија и Министерството за култура, во Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“ – Скопје, се одржа јавна расправа за Договорот од Маракеш, со кој се олеснува пристапот до објавени дела за лицата кои се слепи, имаат оштетен вид или на друг начин се оневозможени да користат печатени материјали.
На настанот на кој беа присутни претставници од издавачките куќи, од Здружението за заштита на авторски музички права, од библиотеките, како и слепи лица и членови на Националниот сојуз на слепи лица, се обратија г. Спасе Додевски, претседавач со Националното координативно тело за имплементација на Конвенцијата на ООН за правата на лицата со попреченост, г. Валмир Азири, државен секретар во министерството за култура, г. Фризим Даути, директор на НУБ „Св. Климент Охридски“- Скопје, г. Афет Јашари, од министерството за култура и г. Стерја Димов, генерален секретар во Националниот сојуз на слепи лица.
Во фокусот на дискусијата беше значењето на Договорот од Маракеш за слепите лица и за лицата со оштетен вид, бидејќи преку овозможување достапност до книгите, списанијата и до едукативни материјали во соодветен формат ќе се унапреди образованието, нивниот професионален развој, ќе се подобри и нивната социјална интеграција и културно учество.
Истовремено, се дискутираше и за предлог измените и дополнувањата на Законот за авторското право и сродните права, кој треба да се хармонизира согласно одредбите во Договорот од Маракеш.
За Договорот од Маракеш
На 27 јуни 2013 година, на Дипломатската конференција во Маракеш, од земјите-членки на Светската организација за интелектуална сопственост, беше усвоен Договорот од Маракеш за олеснување на пристапот до објавени дела за лицата кои се слепи, имаат оштетен вид или на друг начин оневозможени да користат печатени материјали („Договорот од Маракеш“).
Договорот од Маракеш бара од договорните страни да исполнат две главни обврски при спроведувањето на овој договор на национално ниво:
– да се обезбеди ограничување или исклучок од авторско право, со цел да им се овозможи на „корисниците“ или „овластените субјекти“ изработка на примерок на дело во достапен формат (во електронска верзија, аудио верзија или на Брајово писмо) за лицата со потешкотии при пристап до печатените дела.
– да се олесни прекуграничната размена на оние достапни примероци создадени во согласност со ограничувањата и исклучоците на Договорот од Маракеш, односно во согласност со законот.
Затоа, од секоја земја што го ратификува Договорот од Маракеш се бара да воведе едно или повеќе ограничувања или исклучоци за авторско право.
Според податоците со кои располага Светската организација за интелектуална сопственост (WIPO) во светот има околу 300 милиони слепи и лица со оштетен вид. Организациите на слепите проценуваат дека во развиените земји само околу 7% од сите објавени книги се произведени во формати достапни за лицата кои се слепи, имаат оштетен вид или на друг начин оневозможени да користат печатени материјали. Во земјите во развој, ситуацијата е уште полоша бидејќи проценетиот број книги во достапен формат е само околу 1%.
