Доколку не се промени методологијата и темпото на тој процес, ниту една земја од Западен Балкан нема да влезе во Унијата пред 2030 година, според најновата студија на Европската иницијатива за стабилност (ЕСИ).
Документот ја цитира изјавата од 2010 година на поранешниот германски министер за надворешни работи Јошка Фишер. На прашањето каква „форма” ќе преземе ЕУ во следните две децении, тој одговори дека „тоа ја исклучува можноста за проширување на која било балканска земја до 2030 година”, тврдејќи: „Европа е во состојба на длабока болест … националните позиции низ ЕУ се едноставно премногу различни”.
Како заклучок, сегашната состојба покажува дека „Фишер имал кристална топка”.
Според авторот на анализата, земјите од Западен Балкан имаат ризик да ја повторат судбината на Турција – „никогаш да не влезат во Унијата”.
Во тој контекст, се забележува дека поминале повеќе од шест години откако последната земја стана земја членка на ЕУ – Хрватска.
Што се однесува до другите на Балканот, се посочува дека Северна Македонија аплицирала за членство во 2004 година, станала кандидат една година подоцна, но дека се уште не ги „отворила” преговорите со Брисел…Црна Гора преговара за пристапување скоро осум години, што веќе ја надмина Хрватска.
Подеднакво „депресивната статистика” се наведува и за Србија – која започна со преговори пред шест години и во меѓувреме затвори само две поглавја, додека Албанија се обидува повеќе од една деценија да го добие „зеленото светло” за отворање на преговорите, а Босна не постигна напредок од 2016 година. кога ја поднесе нејзината кандидатура.
Конечно, се забележува дека Косово не можело ниту да аплицира за членство затоа што не го признаваат сите членки на ЕУ.
Како заклучок, освен ако нешто не се промени во постојните практики и пристапот на Брисел, секој што сака да ги спроведе реформите неопходни за да добие „билет” за ЕУ, ќе ја изгуби мотивацијата да го стори тоа, или „да се чувствува како заморче во тркало”.
Меѓу измените за кои се залага ЕСИ, а кои главно се изработката на плановите за реформи во проширувањето на Франција, се наведува дека проширувањето треба да стане „двофазен процес”, што значи дека крајната цел на преговорите останува „полноправно членство” и „преодна цел” да им се понуди на земјите-кандидати можност да се приклучат на заедничкиот пазар, подложни на одредени услови, на ист начин како во случајот Финска, која стана дел од единствениот пазар во 1994 година, а следната година полноправна членка на ЕУ.
Втората препорака е „отворете ги и затворете ги сите поглавја”. Понатаму, таа ја наведува потребата „владеење на правото навистина да стане централна тема”.
Прецизно кажано „почитувањето на правилата за владеење на правото мора да биде предуслов за пристапување кон единствениот пазар и за полноправно членство, што подразбира многу построга контрола од досега.”
За илустрација, се предлага „ако некоја земја сериозно ги крши основните човекови права или го поткопа независноста на судството, таа треба да биде замрзната од процесот на пристапување, вклучително и задржување на претпристапните фондови” – во тој случај, процесот на пристапување ќе започне одново, ако оценуваат повеќето земји-членки на ЕУ дека се спроведени реформите.
Авторите на анализата ги поставуваат следниве прашања до политичарите на ЕУ – дали пристапувањето на нови членки ќе ја направи Унијата посилна; дали продолжувањето е добро за тековните членови; дали проширувањето на Западен Балкан носи ризици – тоа е, дали новите членки ќе „воведат” нови проблеми, ќе го отежнат постигнувањето договор, ќе го загрозат „кршливиот” консензус на ЕУ за основните стандарди на владеењето на правото; конечно – се поставува прашањето – дали Западен Балкан ќе се „лизне” во нестабилност доколку не биде примен во Унијата, во кое ќе се каже: „доколку неприемот ги доведе овие земји во безбедносна криза, тие не се подготвени да станат членки – членството во ЕУ е премногу тешко за да биде безбедносна мрежа за нестабилни држави”.
