Високиот претставник на меѓународната заедница за БиХ, Кристијан Шмит, денеска нагласи дека „сите опции” за решавање на кризата во земјата се на маса доколку нема дијалог и ако интегритетот на земјата продолжи да биде загрозен.
Шмит во Парламентот на БиХ за првпат и на свое барање пред пратениците во Претставничкиот дом го образложи својот став за ситуацијата во земјата по најтешката политичка криза од потпишувањето на Дејтонскиот договор. Кризата беше предизвикана од блокадата на државните власти од страна на претставници на Република Српска предводени од членот на Претседателството на БиХ, Милорад Додик. Тој најави дека во ноември, парламентот на РС ќе донесе серија закони со кои се оспорува статусот на вооружените сили, полициските агенции и државните судски тела на БиХ, како и правото на БиХ да собира даноци и царини. Додик има намера да ги пренесе сите овие овластувања на ниво на РС, вклучително и формирање на ентитетска армија.
Пратениците на РС дури и не присуствуваа на парламентарната седница во Сараево за да слушнат што има да каже Шмит за актуелната ситуација, бидејќи тие веруваат дека тој незаконски бил назначен за висок претставник бидејќи Советот за безбедност на ОН не разговарал за тоа.
Шмит, сепак, испрати јасна порака и до нив, јави Хина.
– Никој кој поттикнува распаѓање на државата нема да може да го реализира тоа. Јасно е дека никој нема интерес да го врати часовникот назад, а меѓународната заедница нема да седи настрана и немо да гледа, рече високиот претставник во неговиот прв говор пред Претставничкиот дом по 100 дена на функцијата.
Тој ја опиша актуелната ситуација во БиХ како „еден од најголемите предизвици за нејзиниот суверенитет” од 1995 година.
Како што истакна, меѓународната заедница има доволно грижи ширум светот, но чувствува одговорност да помогне да се зачува мирот и стабилноста на Балканот, вклучително и во БиХ. Тој додаде дека својата улога со сите сили ја гледа зад меѓународната заедница, иако има намера да се обиде со договор да дојде до што е можно повеќе решенија.
– Ве уверувам дека меѓународната заедница ги разгледува сите можни опции, предупреди Шмит, објаснувајќи дека не ја исклучува употребата на овластувањата што му се на располагање, но ова е сценарио што може да се очекува доколку „политичкиот пристап” не даде резултати.
Тој рече дека е „мал оптимист” дека парламентот на РС нема да донесе контроверзни закони кои му се закануваат на Додик, што ќе го загрози интегритетот на државата.
Блокадата на државата, посочи, е спротивна на заклетвите што ги даваат избраните функционери, а сите што „раскажуваат” избегнувајќи вистински предизвици, нема да имаат поддршка.
– Не разбирам дека некој го блокира парламентот, кој е вистинското место за разговори, рече конзервативниот германски политичар, кој решително ја бранеше одлуката на неговиот претходник Валентин Инцко да воведе измени во кривичниот законик на БиХ, со што се санкционира негирањето на воените злосторства. Усвојувањето на законот беше причина српските политичари да воведат блокади, но Шмит денеска посочи дека законот е во интерес на почитување на сите жртви и е во согласност со практиката која одамна е прифатена во ЕУ.
Според Шмит, вистински предизвик за сите во БиХ се економските проблеми и потребата за приближување кон Европската унија. Неприфатлива е ситуацијата во која Парламентот на БиХ до денес не можеше да го усвои државниот буџет за 2021 година, ниту пак сериозно разговараше за правни решенија важни за приближување кон членството во ЕУ, рече тој. Исто така, досега не е спроведена ниту една од препораките на Европската комисија од 2019 година, што е предуслов БиХ да добие статус на кандидат за членство во Унијата.
– Кој ќе замине има обврска да се врати и тоа е неопходна задача во согласност со Дејтон, беше пораката што Шмит ја испрати до политичарите во РС, додавајќи дека без соработка и решавање на проблемот, нема да има крај на меѓународниот надзор во БиХ.
Коментирајќи ја контроверзноста околу измените на изборниот закон на БиХ, тој рече дека тие мора да бидат договорени во земјата, а не со декрет на меѓународната заедница.
