Руската инвазија на Украина првично се чинеше дека ги поттикна сојузниците на НАТО да преземат поенергични улога во одбраната на Европа. Но, неодамна, некои аналитичари забележаа дека се чини дека војната всушност имала спротивен ефект врз зависноста на Европа од Вашингтон, пишува Кристофер МекКалион во написот објавен во „Нејшенл интерест“ (National Interest).
Тоа, според МекКалион, воопшто не е изненадувачки. Тој нè потсетува дека Франција и Германија претпазливо тргнаа настрана кога станува збор за војната во Украина, иако францускиот претседател Емануел Макрон се залагаше за стратешка автономија во последните години, а германскиот канцелар Олаф Шолц најави историска „промена на ерата“ (Zeitenwende) во одбранбената политика како одговор на руската инвазија.
Сето ова, додава МекКалион, ги фрустрира источноевропските сојузници како Полска и балтичките држави. Тој објаснува дека овие земји тоа го доживуваат како амбивалентност на нивните западни колеги, поради што се уште пожелни да го задржат американското присуство во Европа.
„Сепак, повоздржаниот однос на Франција и Германија кон Русија не се заснова на безрбетност или штедливост. Поради географијата, релативната моќ и историјата, западните и источноевропејците различно ги перцепираат руските закани, објаснува тој.
„Тоа обично би значело дека двете половини на Европа не се навистина природни сојузници. Историски гледано, Источна Европа ја имаше несреќата да биде тампон зона меѓу Западна Европа и Русија, а тоа е улога во која источноевропејците не сакаат да се најдат повторно, што е сосема разбирливо, додава тој.
Тој натаму вели дека оваа фундаментална асиметрија беше воведена во алијансата со проширувањето на НАТО од 1990-тите па наваму – раскол што беше обелоденет од постојаното раководство на САД.
„Американската посветеност на НАТО“
Многу западни коментатори рефлексно ги обвинуваат Франција и Германија дека не ја поддржуваат Украина поагресивно, намалувајќи го нивниот кредибилитет во очите на Источна Европа и принудувајќи ја повеќе да се потпира на Вашингтон за да ги намали своите безбедносни стравови. Според тие аргументи, пишува МекКалион, Западна Европа треба наместо тоа да заземе посериозен став и да помогне да се води напад против Русија.
Меѓутоа, додава тој, во тој случај има неколку причини за скептицизам.
„Пред сè, перформансите на руската армија го прават одговорот на Франција и Германија релативно пропорционален. Русија со месеци се бори да го освои малиот регионален град Бахмут; нема да маршира во Варшава во скоро време. Додека источноевропејците веројатно само сакаат руските полиња да бидат срамнети со земја, Франција и Германија разбираат дека Русија веројатно секогаш ќе биде сила во регионот и дека мирниот соживот бара некакво разумно меѓусебно прилагодување“, објаснува тој.
Она што е на крајот најважно, пишува тој, слушајќи ги американските официјални лица и аналитичари кои се жалат на безбедносната зависност на Европа, некој би помислил дека овие луѓе сакаат да ја напуштат Европа во САД што е можно поскоро.
„И ситуацијата е обратна; Мнозинството од истите тие гласови се длабоко посветени Америка да остане трајно посветена на НАТО“, вели тој.
„Поделба“ или „префрлање“ на товарот
Според конвенционалните аргументи, најдобриот начин да се постигне поголема „поделба на товарот“ меѓу сојузниците е САД да ги охрабрат своите способни сојузници да направат повеќе за сопствената одбрана.
„Причинската логика во овој случај не е јасна, но е јасно контрадикторна: ако направиме повеќе, ги охрабруваме нашите сојузници да направат помалку“, објаснува тој.
Тој додава дека алтернативен аргумент е да се охрабрат богатите и способни земји од Западна Европа да преземат поголема одговорност во Европската унија и полека, но стабилно и отворено да го намалуваат сопствениот придонес за безбедноста на континентот.
Меѓутоа, тоа не би било подобро „делење на товарот“, туку „префрлање на товарот““, заклучува тој.
Ако европската безбедност е навистина целта, пишува МекКалион, треба да очекуваме способни држави како Франција и Германија да дејствуваат како секоја друга држава без гаранции и да управуваат со своите сојузи. Во исто време, додава тој, Полска и балтичките земји претпочитаат американски гаранции, но веројатно ќе можат мирно да спијат благодарение на присуството на нивните помоќни и нуклеарно вооружени западни соседи.
„Меѓутоа, ако сме искрени, контрадикторноста во срцето на повикот за подобро „делење на товарот“ веројатно е препознаена од оние што се посветени на трајноста на трансатлантскиот сојуз, а оваа некохерентност е токму нејзината корисност“, пишува МекКалион.
Тој наведува дека речиси никој во американскиот надворешнополитички естаблишмент всушност не сака да се откаже од седиштето на САД на чело на масата во НАТО, што ја става Европа во американската сфера на влијание.
„Затоа, да го цитирам историчарот Ричард Саква, постоењето на НАТО уште некое време ќе се оправдува со потребата да се управува со безбедносните закани предизвикани од [неговото] проширување“, заклучува МекКалион.
