Дојче Веле
Сурово нешто од природата е што децата родени во социјално загрозени семејства имаат поголем ризик од разни болести кога ќе пораснат. Тоа го покажаа истражувањата.
Како растеме, квалитетот на воздухот, исхраната, стресот во семејството – сето тоа влијае на нашите гени и здравје.
Досегашните истражувања покажаа дека децата од социјално ранливите семејства почесто се изложени на неповолни услови за живот, како што се полоша исхрана или поголем стрес во семејството. Тие носат зголемен ризик од дебелина, болести и послаби образовни перформанси.
„Можеме да ја видиме интеракцијата помеѓу околината и гените како основен механизам преку кој социјалната нееднаквост влијае на развојот на децата и води до долгорочни разлики во образованието, здравјето и благосостојбата“, вели развојниот психолог Лорел Рафингтон од Институтот „Макс Планк“ во Берлин.
Социјална нееднаквост во гените
Во нејзините студии, Рафингтон нашла докази дека социјалната нееднаквост може да се „види“ во гените со помош на таканаречените епигенетски профили.
Тие кај деца од социјално загрозени семејства изгледаат полошо, а во споредба со другите студии, тие укажуваат на полошо здравје во возрасниот период. На пример, се зголемува ризикот од развој на дијабетес или побрзо стареење.
„Нашите резултати покажуваат дека раните животни околности, како на пример кога децата се раѓаат во сиромаштија, се особено важни за епигенетските профили“, објаснува Рафингтон.
Теоретски, овие профили на деца би можеле да се искористат за да се направи некаков вид предвидување за нивните здравствени ризици во возрасниот период, но тоа сè уште не е емпириски испитано.
Стресот, болеста или исхраната може да имаат улога
Епигенетиката дава важни информации кои ја одредуваат состојбата на генската активност. Се работи за тоа кои гени се читаат или дури се исклучуваат во клетките. Надворешните фактори како што се стресот, болеста или исхраната може да влијаат на епигенетската програма на клетките.
Пушењето, на пример, го менува епигеномот на клетките на белите дробови, така што гените можат да стекнат својства за предизвикување болест: „На пример, од студиите знаеме дека кога некое лице пуши и престанува да пуши, тоа е исто така видливо во поединечните регулатори на гените“, објаснува Рафингтон. .
За својата студија, оваа психолог не ги разгледала поединечните гени, туку целиот геном на децата, бидејќи влијанијата од околината често влијаат на неколку гени и ефектите можат да бидат повидливи.
За да го направат ова, Рафингтон и другите истражувачи собрале примероци од плунка од повеќе од 3.200 деца и адолесценти на возраст меѓу осум и 18 години и ги користеле за да создадат епигенетски профил за секое дете. За проценка, научникот ги користи и резултатите од претходните студии кои веќе покажале зачудувачки работи.
„Еден заклучок од оваа работа е дека интервенциите за подобрување на здравјето и долговечноста можеби ќе треба да се планираат неколку децении пред почетокот на болестите поврзани со стареењето“, вели таа.
Влијанието на нашите гени
Ова е добрата вест од истражувањето: можете да го промените вашиот епигенетски профил. Затоа што тој не е фиксиран засекогаш – и покрај можеби потешките почетни услови во детството, објаснува истражувачката од Институтот „Макс Планк“.
Сепак, тука останува многу неистражено. Сè уште не е јасно колкава позитивна промена на крајот можете да направите ако, на пример, почнете да се храните поздраво или повеќе вежбате како возрасно лице.
„Некои истражувачи на стареењето, исто така, веруваат дека лековите кои можат да станат достапни во иднина, дизајнирани да го забават или да го сменат биолошкото стареење, можат да бидат во состојба да ги сменат негативните ефекти од раниот живот. Но, во моментов тоа е само желба за размислување“, вели Рафингтон.
Парични подароци за мајките
Во таканаречената интервентна студија во САД, развојниот психолог Рафингтон сега дополнително ќе истражува до кој степен може да се влијае на овие епигенетски профили.
За таа цел, мајките кои живеат на или блиску до прагот на сиромаштија добиваат парични подароци шест години за да ги минимизираат одредените фактори на стрес и да истражат дали и како тоа влијае на епигенетските профили на децата.
Затоа што тоа е главната истражувачка цел на психологот Рафингтон: дека нејзината работа може да резултира и со мерки за социјална политика и на тој начин да придонесе за подобар развој на децата.
