Високите трговски маржи, туристичката потрошувачка, недостиг на конкуренција и држава која симнува раменици за се – тоа се главните причини што Хрватска со години се соочува со непропорционално високо ниво на цени во однос на економската развиеност.
Цените на храната и пијалоците во Хрватска се доближија до просек од 97 отсто во ЕУ, од 92 отсто од 2008 година, лебот и житни култури се поскапи за 3 процентни поени, а пред една деценија беа шест отсто поевтини. Млекото, сирењето и јајцата скокнаа од 91 на 96 проценти од просекот на ЕУ. Од главните прехранбени продукти само месото падна малку 86-85 отсто од просекот на ЕУ, но затоа алкохолот се намали 105-101 од просекот на ЕУ.
Евростат ги објави најновите податоци во однос на економскиот развој, куповната моќ и цените на земјите-членки за 2018 година каде се покажа дека во последните десет години Хрватска не се движат од место кога станува збор за развој на земјата во споредба со просекот на ЕУ и дека хрватскиот БДП е 63 проценти од просекот на ЕУ.
Меѓу економиите во транзиција полоша деценија зад себе има само Словенија, која падна за три процентни поени, но со една важна забелешка дека Словенија започна со значително повисоки нивоа на развој и е намален 90-87 проценти од просечниот развој.
Хрватска од 2008 година, паѓаше од 63 на 59 отсто од просекот на развој на ЕУ. Покрај Грција, меѓу старите земји-членки на ЕУ, пад е забележлив во Португалија, Шпанија и Италија – земјите од Медитеранот, кои поради должничката криза, значително се дистанцираат од сопствените достигнувања, а не само од западните економии.
Се храниме поскапо од Британците, слично како Словенците и Шпанците, додека другите земји во транзиција се значително поевтини. Во Унгарија и Чешка храната е околу 84 проценти од просекот на ЕУ, 74 проценти Бугарија, Полска 67 проценти, Романија 65 проценти. Зошто? Во лебот може да се види дека тоа не е проблем во ДДВ, бидејќи ДДВ за леб е само 5 отсто, но цените се уште се зголемуваат!
Жељко Ловренчевиќ, аналитичар во Загребскиот институт за економија, вели дека една од причините може да биде туризмот, каде што туристичката потрошувачка со цените негативно влијае врз домашното население, но туризмот не е клучен.
Даночниот експерт Владо Брканиќ пресметал дека по 2010 година четири водечки малопродажни синџири во Хрватска речиси двојно ја зголемиле маржата. На пример, во 2010 година, најголем дел од трговските маржи се движеа околу 17 проценти, а маржата за 2015 година беше повисока од 30 проценти.
– Каде што има многу корупција, постои високо ниво на цена. Тука има многу брокери, секој сака да заработи пари и го имаме она што го имаме – премногу високи цени – вели Ловринчевиќ.
– Дел од големите малопродажни синџири во нашата земја намерно работи со загуба за профитот да се пресели во матичната земја – вели Ловринчевиќ.
Агрокор, на пример, со години се задолжуваше по каматна стапка од 10 проценти или повеќе, за разлика од конкурентите кои, токму за тоа разликата во каматните стапки можеле да биде поефтини, но често не се.
Конвергенција 1,6 отсто во зависност од степенот на развој е сосема друга приказна.
– На врвот се според брзината на проимените – четири земји кои имаат ниски даночни оптоварувања, приватизација, привлекување странски директни инвестиции, фискалната дисциплина, институционална надградба, подобрување на состојбата на леснотијата на водење бизнис и конкурентност и реформата на јавната администрација предизвика голем конвергенција на нивните економски систем со стандардите на економијата ЕУ: Литванија „конвергираше” од 60% до 81% од просекот на ЕУ, Романија, од 43% до 64%, Полска од 53% до 71% и Летонија со 57% до 79% – толкува Велимир Шоње, основач на Архива аналитика.
Во последните 15 години, просечниот раст изнесувал само 1,6%. Шоње пресметал дека Хрватска за 15 години, ако се зголеми за 2 процентни поени побрзо од просекот, би можела да достигне 85 отсто од БДП во ЕУ.
