Во пресудата донесена од Европскиот суд за човекови права, за која судот расправаше денеска, ја осуди Бугарија поради повреда на правото за здружување по членот 11 од Европската конвенција за човекови права, во предметот „Македонски клуб за етничка толеранција во Бугарија и Радонов против Бугарија, јави дописникот на МИА.
Пресудата е донесена по жалбата поднесена против Република Бугарија согласно член 34 од Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи („Конвенцијата”) од „Македонскиот клуб за етничка толеранција во Бугарија”, здружение со седиште во Благоевград, Бугарија и претседателот на нејзиниот одбор, Ангел Кирилов Радонов, бугарски државјанин („апликанти”), на 10 октомври 2013 година.
Случајот се однесува на прашањето дали е потребно во едно демократско општество бугарските судови да одбијат да регистрираат здружение кое се залага за идејата дека постои угнетено македонско малцинство во Бугарија и се обидува да ги заштити правата на наводното малцинство, со образложение дека ( а) здружението беше насочено против единството на бугарската нација и дека (б) нејзините цели беа политички и затоа беа способни само да ги следат политичка партија отколку редовно здружение.
Судот во пресудата меѓу другото ги дава следните факти:
Првиот апликант, „Македонски клуб за етничка толеранција во Бугарија”, е здружение основано во 2012 година во Благоевград, Бугарија. Вториот жалител, Ангел Кирилов Радонов, е државјанин на Бугарија, роден во 1954 година и живее во Благоевград; тој е претседател на одборот на здружението.
Жалителите беа претставени пред Судот од Т. Менкиноски, адвокат кој работи во Скопје, Северна Македонија, додека Владатана Бигарија ја претставуваше В. Обрененов од Министерството за правда.
Фактите на случајот, како што е утврдено од Судот, може да се сумираат на следниов начин.
На 3 април 2012 година деветте основачи на здружението подносител на барањето одржаа состанок на кој решија да го формираат здружението, го усвоија статутот и го избраа неговиот одбор и претседател Тие притоа го задолжија вториот апликант во предметот, да ги преземе неопходните чекори за регистрирање на здружението.
На 13 јуни 2012 година здружението се пријавило да се регистрира во Регионалниот суд во Благоевград. На 7 февруари 2013 година судот ја одбил нивната регистрација
Вториот жалител поднесе жалба на истата одлука. Тој, меѓу другото, тврди дека одбивањето да се регистрира здружението е кршење на член 44 с 1 од Уставот на Бугарија.
На 11 април 2013 година, Апелациониот суд во Софија гo потврди решението на судoт од Благоевград Забележувајќи дека непрофитните здруженија главно се карактеризираат со нивните цели, поради што овие цели требаше да бидат наведени во нивните статути. Во знак на признавање на основното право загарантирано во член 44 с 1 од Уставот, кое им припаѓа на сите луѓе без оглед на нивните етнички, верски или јазични разлики, здруженијата имаа со закон право да ги постават своите цели. Но, како резултат на тоа, Уставот предвидуваше, како што беше дозволено според меѓународното право, некои универзално применливи ограничувања на слободата на здружување. Самоидентификувањето на една личност како член на етничко малцинство не претставува, според тоа, ниту основа за привилегии во тој поглед, ниту основа за построги ограничувања.
Во прифаќањето на жалбата на македонското здружение, Судот од Стразбур оценува дека таа не е ниту очигледна неоснована ниту е недопуштена за која било друга основа утврдена во членовите 34 и 35 с 1-3 од Конвенцијата. Затоа таа мора да се прогласи за допуштена.
Притоа аргументира дека „одбивањето да се регистрира здружението на жалители во 2013 година претставува „ограничување” на правото на слобода на здружување на неговите членови (види Обединета македонска организација Илинден и други против Бугарија, бр. 59491/00, 53 с, 19 јануари 2006 година; Обединета македонска организација Илинден и други против Бугарија (бр. 2), бр. 34960/04, 27 и 30,, 18 октомври 2011 година; Јордан Иванов и други против Бугарија, бр. 70502/13, с 39, 11 јануари 2018 година; и Обединетата македонска организација Илинден и други против Бугарија (бр. 3), бр. 29496/16, 32 фунти, 11 јануари 2018 година.
Фактот дека здружението е во можност да бара повторно регистрација според новиот механизам за регистрација, воспоставен во почетокот на 2018 година, не е од важност. Судот во голем број случаи третираше одбивање да се регистрира организација како „ограничување” на целосно право, па дури и забележа дека постапките за регистрација порано или подоцна спаѓаат во делокругот на случајот што се однесува на тоа „ограничување” (Обединета македонска организација Илинден-ПИРИН и други против Бугарија (бр. 2), бр.41561/07 и 20972/08, 70 §, 18 октомври 2011 година).
Според Судот од Стразбур, „нема потреба да се испита дали „ограничувањето” е „пропишано со закон” или има за цел легитимна цел (види Обединета македонска организација Илинден и други (бр. 2), с 32; Јордан Иванов и други, с 40; и Обединетата македонска организација Илинден и други (бр. 3), 33, сите цитирани погоре) затоа што, дури и да претпоставиме дека тоа е случај, тоа не беше „неопходно во едно демократско општество”, од следниве причини.
Апелациониот суд во Софија го засноваше одбивањето да се регистрира здружението на жалители од две основи. Првото беше дека здружението се залагаше за идејата дека во Бугарија постои македонско етничко малцинство, што значеше дека се обидува да се посвети на такво малцинство – бидејќи тоа не постои во реалноста – и така тоа беше насочено против единството на нацијата. Втората беше карактеризирање на целите на здружението како политички и оттука може да ги следи само политичка партија. Во Обединетата македонска организација Илинден и други (бр. 2) и Јордан Иванов и други, за овие основи е утврдено дека не се доволни за да се оправда одбивањето да се регистрираат слично здружение. Овој случај не претставува значителна разлика. Оттука, има повреда на член 11 од Конвенцијата”,заклучува судот од Стразбур.
Судот од Стразбур утврди дека нематеријалната штета претрпена од жалителите заради кршење на член 11 од Конвенцијата може да се покрие со заедничка надомест од 7.500 евра
Оваа пресуда е конечна, но може да биде предмет на ревизија. Таа е донесена од Петтиот оддел на Европскиот суд за човекови права, кој се состанува како совет составен од: Андре Поточки, претседател, Лотиф Хусеинов и Ања Сејберт-Фор, судии, и Виктор Соловејтик, заменик секретар на секторот, судијата избран во име на Бугарија, Ј.Грожев, се повлекол од учеството во разгледувањето на случајот.
Оваа најнова пресуда е уште една од серијата на пресуди на Европскиот суд за човекови права во полза на здруженија на македонското малцинство во Бугарија, кое не е официјално признато од земјата, и истите се уште не се конечно спроведени и тие се под мониторинг на Комитетот на министри на Советот на Европа.
