Во периодот од 19 март до 20 јули, вкупно 9.028 луѓе ги загубија своите работни места во Република Српска, додека во истиот период во Федерацијата БиХ, над 23.000 работници ги загубија своите работни места, според ентитетските бироа за вработување.
Ова значи дека во изминатите четири месеци, 266 работници во секој ден остануваа без своите работни места!
За жал, и оваа поразителна бројка е само она што ни го покажува официјалната статистика, бидејќи тука не се регистрирани работници кои ги загубиле работните места, а не биле пријавени и кои нема да бидат опфатени со никаква програма за државна помош.
Понатаму, податоците на Агенцијата за статистика на БиХ велат дека најголемото намалување на работната сила е забележано во областа на уметноста, забавата и рекреацијата, како и активностите за обезбедување сместување, подготовка на храна и служење.
И покрај разорните бројки, надлежните институции не излегуваат со ефективни модели на помагање на економијата, а логично прашање е дали се отвора нова рунда отворање на бизнисите, намалување на платите и/или отпуштања за работодавците, а со тоа и илјадници работници.
Аналитичарите се убедени дека ова е нашата неизбежност затоа што се уште се соочуваме со реалните последици од „локдаунот” (lockdown) предизвикано од пандемијата на коронавирусот.
Новоформираното здружение на работодавци на трговија, туризам и угостителство „Horeca RS” веќе излезе со тврдења дека без конкретни мерки на помош од институциите, опстојувањето на 15.000 работни места во овие индустрии е под знак прашалник.
Компаниите за автопревоз сумираат загуби уште од март, кога беа запрени градските, меѓуградските и меѓународните патувања. Ситуацијата не се подобри дури и откако беа олеснети мерките, сообраќајот се уште е намален за 90 проценти и нема индикации кога може да се воспостават сите постојни линии, дури и во интензитетот на сообраќајот пред пандемијата, а затворените европски граници им ја одзедоа целата надеж дека ќе можат финансиски да закрепнат воопшто оваа година.
Поради запирање на европската економија, дрвната, машинската, металската, текстилната и преработувачката индустрија се исто така во големи проблеми, каде бизнисмените работат со 30 до 50 проценти од нивниот капацитет.
Затоа, економистите и претприемачите воопшто не се оптимисти во однос на тоа што носи иднината.
Економистот Ален Тарабиќ вели дека самата одлука на Владата на РС да не им помага на компаниите кои немале драстичен пад на приходот е погрешна, затоа што не станува збор за краткотрајна економска криза и краткорочно намалување на приходите. Кризната со короната, потенцира тој, ги потресе многу посилните економии, и додека нивните влади одамна излегоа со планови за враќање на реалниот сектор, ние останавме заробеници на мерка што на крајот не ги допре повеќето сектори, што доведува до само една – комплетен економски колапс.
Тој вели дека дозволен е рок од три месеци за репрограмирање на некои обврски, во исто време институциите во таква тешка состојба не сметаат дека е потребно да се откажат барем од дел од приходот, иако на тој начин тие би помогнале многу повеќе во економијата и на луѓето ќе им дадат повеќе енергија да се борат. за нивните бизниси и за останување во земјата.
Во такво опкружување, додека економската криза го тресе целиот свет, без мерки од страна на државата, компаниите ќе се соочат со тешка борба за опстанок, многу ќе бидат затворени, ќе се скратат платите, но и ќе бидат отпуштени, убеден е Тарабиќ.
Многу компании, посочува тој, едноставно немаат пари да исплаќаат плати како што беа пред кризата. Затоа верува дека добар дел од нив, ако не и веќе, ќе одат кон намалување на платите, но и во насока на отпуштање од работа.
Сиромаштија
Документот на Светската банка „Економско и социјално влијание на Ковид-19 покажува колку е сериозна ситуацијата, каде во делот посветен на БиХ се вели дека заради кризата предизвикана од вирусот, потрошувачката во БиХ ќе падне за 3,5 на 6,7 проценти. 35.000 до 85.000 луѓе стануваат сиромашни, а дополнителен проблем е фактот што повеќето од овие луѓе, 60 отсто од нив, нема да бидат опфатени со никаква програма за државна помош, бидејќи тие се нерегистрирани работници кои ги губат работните места или дел од своите приходи и не ги исполнуваат условите за да добиваат надомест од бирото или друга помош.
„Во зависност од тоа дали кризата трае еден или два квартала, околу 35.000 до 85.000 луѓе веројатно ќе станат сиромашни. Пред пандемијата, сиромаштијата кај работниците во најпогодените сектори беше околу 9 проценти. Сепак, таа стапка најверојатно ќе се зголеми на 11 проценти во сценарио 1 и на 15 проценти во сценарио2″, се вели во анализата.
